Wideoszkolenie: Zarządzanie cmentarzem komunalnym

W programie m.in., wybrane zagadnienia:

• Czy można poddać kremacji szczątki wydobyte z likwidowanego grobu? Kto może wydać zgodę na kremację?
• PRZYKŁAD: siostra pochowała brata; obecnie żona zmarłego chce przeprowadzić ekshumację męża na inny cmentarz; czy po uzyskaniu zgody sanepidu będzie mogła dokonać ekshumacji mimo braku zgody siostry, która dokonała pochówku?
• Czy w tym roku można dołożyć urnę do górnej komory grobowca z dwiema komorami - w dolnej trumna dołożona w 2010 roku, w górnej w 2020 roku? Kiedy może nastąpić kolejny pochówek, jeśli do grobu została dochowana urna? Czy może to być pochówek trumnowy? Kiedy może nastąpić kolejny pochówek, jeśli do grobu dochowano szczątki po ekshumacji? Czy trzeba uzupełniać dopłatę o kolejne 10 lat w przypadku grobu, który jest opłacony na 20 lat, a po 10 latach nastąpiło dochowanie? Czy pobierać nową opłatę na następne 20 lat? Co w przypadku, jeśli zarząd zlikwiduje pomnik, a właściciel za jakiś czas się o niego upomni? Czy zarząd może wtedy zostać ukarany finansowo?

Wzory pism, jakie otrzymają uczestnicy:

Szczegółowy program szkolenia:

Pytania uczestników, na które udzieliliśmy odpowiedzi podczas ostatniego szkolenia:

• Czy można wstrzymać pogrzeb w przypadku braku zgody wszystkich osób wymienionych w ustawie?
• Czy córka przedłużająca opłatę za grób rodziców jest prawnym dysponentem grobu i może zabronić dochowania swojego brata do rodziców, gdyż poniosła koszty pomnika i uiściła opłatę za grób?
• Czy osoba niespokrewniona z osobą zmarłą może przedłużyć opłatę za grób i zostać jego dysponentem?
• Co oznacza wstrzymanie pogrzebu do rozstrzygnięcia przez sąd? Co z ciałem w tym czasie?
• Zmarła dysponentka niszy urnowej. Zmarłą kobietę pochowała jej koleżanka, która od 20 lat nie słyszała o rodzinie. Kto teraz będzie dysponentem niszy urnowej? Czy koleżanka zmarłej kobiety ma prawo wprowadzać zmiany na płycie?
• Czy można zlikwidować ławki, które zostały postawione bez zgody administratora? Czy można obciążyć kosztami osobę, która umieściła ławkę?
• Kto ponosi koszty za usunięcie krzewów lub ławek?
• Co w przypadku, gdy zakłady kamieniarskie bez wiedzy zarządcy wchodzą na teren cmentarza i wykonują prace budowlane, np. wykonanie pomnika? Czy zarządca może nałożyć karę?
• Osoba chce wybudować swoje prywatne kolumbarium na dwie urny dla siebie i swojej żony. Cmentarz przeznaczony jest do pochówków ziemnych i nie mamy żadnych kolumbariów.
• Co w takim przypadku powinniśmy zrobić?
• Kto może postawić kolumbarium? Czy mogą to zrobić osoby prywatne?
• Czy zgodę na budowę pomnika może uzyskać tylko osoba, która uiściła opłatę za pochówek?
• Jak udowodnić, że osoba pochowana jest osobą zasłużoną, którą można zwolnić z opłat?
• Co, jeżeli administrator uszkodził pomnik podczas likwidacji grobu i demontażu pomnika? Czy właściciel pomnika może żądać odszkodowania?
• Czy administrator cmentarza może wezwać właściciela pomnika do jego demontażu, jeżeli grób będzie likwidowany?
• Czy zezwolenie na pochówek na cmentarzu może podpisać upoważniony pracownik?
• Czy musi być to wójt lub sekretarz?
• Petent nie jest w stanie udowodnić, że posiada grób murowany wielomiejscowy. Cmentarz został niedawno przejęty. Co w takim przypadku?
• Co w sytuacji, gdy jako zarządca cmentarza nie posiadamy informacji o wcześniejszych opłatach za groby?
• Czy można naliczyć opłatę wstecz?
• Czy dochowanie urny do grobu ziemnego zmienia jego rodzaj? Jak naliczyć opłatę?
• Jak naliczyć opłatę za grób, jeżeli w księgach mamy wykupione pojedyncze miejsca, a rodzina stawia jeden wspólny grób z kilkoma osobami pochowanymi w nim?
• Czy można pobrać opłatę za dochowanie urny w niszy kolumbarium?
• Jeżeli w grobie jest urna i dochowujemy trumnę, to czy później można dochować urnę lub trumnę do tego samego grobu?
• Co z grobem, w którym została pochowana osoba przez GOPS, która nie posiada rodziny? Kto za niego odpowiada?
• Czy prawidłowe jest wyciąganie wcześniej pochowanych dwóch urn w trakcie chowania trumny?
• Jeżeli jest pochowana osoba w trumnie to można dołożyć do grobu urny. Co w odwrotnej sytuacji?
• Czy na pokładzie sanitarnym powinniśmy zezwolić na złożenie 8 urn, a nie dowolnej liczby?
• Czy szczątki po ekshumacji niespopielone w trumience można dochować do grobu murowanego podwójnego, w którym są już 2 trumny?
• Czy jest możliwość pogłębienia grobu pojedynczego przed upływem 20 lat bez zgody sanepidu?
• W grobowcu dwuosobowym znajduje się jedna trumna. Czy można dochować szczątki po ekshumacji, które mają 50 lat? Gdzie druga trumna będzie umieszczona?
• Jeżeli do grobu dokładamy trumnę, to czy pobieramy opłatę za grób rodzinny, a po 20 latach pobieramy opłatę za ponowienie?
• Co z nagrobkiem w przypadku grobu nieopłaconego?
• Czy przeniesienie szczątków do ossarium stanowi ekshumację?
• Czy przeniesienie szczątków następuje w porozumieniu z sanepidem?
• Co, jeżeli nie ma ossarium?
• Czy do przeniesienia szczątków wymagana jest zgoda osób uprawnionych do pochowania szczątków osoby przenoszonej?
• Kto ponosi koszty likwidacji pomnika?
• Grób na jedno miejsce, murowany. Obecnie mija 22 rok od wykupienia. Nie został opłacony po 20 latach. Dysponent poinformował, że nie będzie uiszczać opłaty. W jaki sposób zlikwidować grób? Czy trzeba przeprowadzić ekshumację szczątek i przenieść je do wspólnej mogiły?
• Kto ponosi opłatę za ekshumację?
• Kto powinien wystąpić z wnioskiem o przeniesienie szczątków z likwidowanego grobu do sanepidu?
• Jeżeli nie pobiera się opłaty prolongacyjnej od grobów murowanych (grobowców), to w jakich przypadkach można zlikwidować taki grób?
• Minęło 20 lat od pochówku i nikt nie wniósł opłaty przedłużającej przez kilka lat. Od roku posiadamy informację, że grób jest przeznaczony do likwidacji. Nikt nie zgłosił się z zamiarem przedłużenia opłaty. Czy to miejsce może wykupić kolejna osoba nieplanująca w najbliższym czasie pochówku?
• W jakich przypadkach można zlikwidować grób murowany (grobowiec)?
• Co w sytuacji, gdy osoba opiekuje się 3 grobami i chce przenieść wszystkich do jednego grobu, jeżeli osoby zmarły 20 lat temu? Czy można zlikwidować groby?

1. Jak interpretować prawo do grobu? Kto może być dysponentem grobu? Jak to wygląda w praktyce? Czy można przepisać prawo do grobu na inną osobę?

• Co, jeśli jeden członek rodziny chce dochować kogoś do grobu, a inny się na to nie zgadza? Kto decyduje o tym grobie?
• Jak rozumieć prawo do dysponowania grobem? Na kogo przechodzi prawo do dysponowania grobem? Kto staje się dysponentem grobu? Czy można przekazać prawo do grobu? Jak przekazywać prawo do grobu?
• Na kogo przechodzi prawo do dysponowania grobem w przypadku grobu wieloosobowego? Na jakiej zasadzie przechodzi prawo do dysponowania grobem?
• Jak ustanawiać prawo do grobu? Jak ustanawiać dysponenta grobu? Od kiedy liczymy prawo do grobu? Jakie dokumenty poświadczają prawo do grobu?
• W jakich przypadkach można ponownie użyć grobu? Jakie aspekty prawne regulują ponowne użycie grobu?
• Czy groby ziemne mają właściciela, czy tylko dysponenta?
• Jak mają wyglądać formalności dotyczące prawa własnościowego w przypadku cmentarza komunalnego? Czy są przykłady orzecznictwa dotyczące prawa do grobu?
• Jak ustalić, kto ma prawa własności do grobu? Jakie dokumenty są potrzebne, aby ustalić prawa własności do grobu? Jakie dokumenty i poświadczenia cmentarz powinien wystawić właścicielowi grobu?
• Czy po 20 latach można przekazać grób osobom trzecim?
• Co, jeśli dysponent umiera i nikt nie poinformuje o tym zarządcy?
• PRZYKŁAD: do zarządcy cmentarza przyszła pani, przyniosła akt zgonu właściciela grobu i powiedziała, że ona chce uiścić opłatę za grób i ona chce być właścicielem grobu. Czy można w takim przypadku przepisać na tę panią prawo do grobu?
• Jak rozumieć art. 10 p. 1 Ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych?
• Czy można wstrzymać pogrzeb w przypadku braku zgody wszystkich osób wymienionych w ustawie?
• Czy córka przedłużająca opłatę za grób rodziców jest prawnym dysponentem grobu i może zabronić dochowania swojego brata do rodziców, gdyż poniosła koszty pomnika i uiściła opłatę za grób?
• Czy osoba niespokrewniona z osobą zmarłą może przedłużyć opłatę za grób i zostać jego dysponentem?
• Co oznacza wstrzymanie pogrzebu do rozstrzygnięcia przez sąd? Co z ciałem w tym czasie?
• Zmarła dysponentka niszy urnowej. Zmarłą kobietę pochowała jej koleżanka, która od 20 lat nie słyszała o rodzinie. Kto teraz będzie dysponentem niszy urnowej? Czy koleżanka zmarłej kobiety ma prawo wprowadzać zmiany na płycie?
• Jakie przepisy i zasady regulują zarządzanie cmentarzami komunalnymi? Jak interpretować Ustawę o cmentarzach i chowaniu zmarłych?
• Jak prowadzić księgi cmentarne? Jak robić to zgodnie z ustawą? Jak stosować to w praktyce?
• Jak stworzyć poprawny regulamin cmentarza? Co powinien zawierać regulamin cmentarza?
• Jak prowadzić ewidencję grobów? Na co zwracać uwagę?
• Jakie są różnice między grobowcami, a grobami murowanymi?
• Czy śmieci powinien wywozić zarządca, czy firma zewnętrzna?
• Kto odpowiada za śmieci na cmentarzu?
• Kto odpowiada za bałagan wokół grobu w przypadku wymiany nagrobka? Firma, która ten nagrobek wymienia, czy właściciel grobu, zarządca cmentarza?
• Jak udostępniać dane uprawnionych do pochowania w świetle RODO? W jakich przypadkach można wnioskować o udostępnienie danych osobowych? Komu można udostępnić dane osobowe?
• Jak procedować ustawianie obiektów małej architektury? Czy zarządca ma obowiązek wyrazić zgodę na ustawienie ławki?
• Czy zarządca ma obowiązek sporządzić plan zagospodarowania terenu cmentarza? Co oprócz mpzp reguluje kwestie urządzania cmentarza?
• W jakiej formie należy przyjąć regulamin cmentarza? Jaki organ powinien go podjąć?
• Na co zwracać uwagę przy przygotowaniu do dnia Wszystkich Świętych? Jak umiarkowanie trafić do szerokiego grona dysponentów grobów nieopłaconych w tym szczególnym okresie?
• Jak uchronić się przed praktyką zbywania grobów lub wolnych miejsc na cmentarzach? Czy zarządca ma prawo ingerować w przypadku stwierdzenia takiego procederu?
• Kiedy należy zdemontować nagrobek przed pogrzebem i kiedy go zmontować po pogrzebie? Czy zarządca może wymóc montaż w określonym terminie?
• Jak zabezpieczyć odwiedzających groby w wodę na cmentarzu? Kto wydaje zgodę na pobór wód powierzchniowych/podziemnych?
• Jak nadzorować pracę zakładów pogrzebowych na cmentarzu? Co można wymagać od firm pogrzebowych przy przygotowywaniu grobu do pogrzebu/ekshumacji?
• Czy możliwe jest zastrzeżenie wolnego miejsca w grobie? Jak zarządca powinien traktować jednostronne oświadczenia woli współuprawnionych do pochowania? Czy takie zastrzeżenia są Czy możliwie jest zawarcie adnotacji w księgach cmentarnych o zastrzeżeniu?
• Kto odpowiada za uszkodzenie sąsiedniego grobu podczas pogrzebu? Jak zobowiązać organizatora pogrzebu do przywrócenia stanu sprzed powstałej szkody?
• Co zrobić w przypadku samowolnego wymurowania grobu przez rodzinę? Jaki status posiada taki grób? Czy można wezwać rodzinę do przywrócenia stanu poprzedniego?
• Czy można zawierać umowy „za życia” z zainteresowanymi zakupem miejsca pod grób? Czy można określić kryteria związane np. z wiekiem rezerwującego grób? Czy możliwa jest cesja takich umów na osoby trzecie?
• Czy administrator może zastosować wobec kamieniarza, który mimo posiadanych wytycznych od niego co do zakresu wykonywanych robót źle je wykona i się od nich odżegnuje, konsekwencje w postaci np. rozbiórki pomnika i poprawy jego wymiarów a docelowo np. zakazu wjazdu na teren cmentarza dla takiego kamieniarza
• Czy takie kwestie dot. niewłaściwie wykonanych prac kamieniarskich winien regulować wewnętrzny regulamin cmentarza dot. robót kamieniarskich, który oprócz ustalenia poszczególnych pozwoleń na rozpoczęcie robót (zgoda rodziny, zgoda administracji z dokładnymi wytycznymi i opisem robót) winien też zawierać możliwe do zastosowania sankcje wobec niesolidnych wykonawców?
• Czy grób ziemny zwykły można przerobić na grób murowany?
• Czy grób jednomiejscowy można przerobić na dwumiejscowy w poziomie? Zakłady pogrzebowe uważają, że można to zrobić bez naruszania miejsca pochówku z trumną
• Czy cmentarze powinny mieć plany urządzenia cmentarzy?
• Czy cmentarze podlegają okresowym przeglądom technicznym i powinny mieć książki obiektów? Co, jeżeli nie ma budynków ani instalacji?
• Czy nowelizacja ustawy przewiduje powrót do decyzji środowiskowych dla krematoriów?
• Jak wygląda przekształcenie grobu ziemnego na grób murowany?
• Czy w przypadku obłożenia otoczenia grobu kostką lub innymi materiałami należy określić warunki tych prac i konieczność uzyskania zgody? Czy dozwolone jest ogradzanie grobów łańcuchami lub płotkami? Jak postępować w przypadku samowoli?
• Jak odnieść się do żądań zakładów pogrzebowych, wykonujących pochówki do wyrażenia im zgody na użycie sprzętu budowlanego do kopania grobu, np. koparki?
• Czy przewiduje się wprowadzenie ogólnopolskiego systemu teleinformatycznego do ewidencji cmentarzy?
• Czy można zlikwidować ławki, które zostały postawione bez zgody administratora? Czy można obciążyć kosztami osobę, która umieściła ławkę?
• Kto ponosi koszty za usunięcie krzewów lub ławek?
• Co w przypadku, gdy zakłady kamieniarskie bez wiedzy zarządcy wchodzą na teren cmentarza i wykonują prace budowlane, np. wykonanie pomnika? Czy zarządca może nałożyć karę?
• Osoba chce wybudować swoje prywatne kolumbarium na dwie urny dla siebie i swojej żony. Cmentarz przeznaczony jest do pochówków ziemnych i nie mamy żadnych kolumbariów.
• Co w takim przypadku powinniśmy zrobić?
• Kto może postawić kolumbarium? Czy mogą to zrobić osoby prywatne?
• Czy zgodę na budowę pomnika może uzyskać tylko osoba, która uiściła opłatę za pochówek?
• Jak udowodnić, że osoba pochowana jest osobą zasłużoną, którą można zwolnić z opłat?
• Co, jeżeli administrator uszkodził pomnik podczas likwidacji grobu i demontażu pomnika? Czy właściciel pomnika może żądać odszkodowania?
• Czy administrator cmentarza może wezwać właściciela pomnika do jego demontażu, jeżeli grób będzie likwidowany?
• Czy zezwolenie na pochówek na cmentarzu może podpisać upoważniony pracownik?
• Czy musi być to wójt lub sekretarz?
• Petent nie jest w stanie udowodnić, że posiada grób murowany wielomiejscowy. Cmentarz został niedawno przejęty. Co w takim przypadku?

2. Pochówki, dochowania. W jakich przypadkach dozwolone jest dochowanie urny do grobu? Jakie procedury określają chowanie urny?

• Jaka ma być szerokość nagrobka?
• Czy w przypadku dochowania można liczyć 20 lat rocznikowo czy trzeba pilnować daty co do miesiąca?
• Jakie procedury określają chowanie urny?
• Po jakim czasie można dokonać dochowania urny? Do jakich grobów można dochować urnę?
• PRZYKŁAD: na cmentarzu komunalnym została pochowana urna, ale rodzina chciała, aby urna była w domu i wykopali urnę i trzymają w domu – jak postępujemy w takim przypadku?
• Czy dozwolone jest pochowanie urny pomiędzy płytą pomnika a grobowcem?
• Kiedy można złożyć urnę w grobie, gdy jest już tam ciało lub więcej?
• Czy zarządca cmentarza musi uzyskać zgodę wszystkich dysponentów opłacających dane miejsce grzebalne na pochówek w trumnie lub urnie zmarłej bliskiej osoby?
• PRZYPADEK: rodzina wykupiła miejsce na grób podwójny w poziomie, administrator wprowadził grób do systemu, rodzina nie zagospodarowała terenu grobu. Firma pogrzebowa dokonała wykopu kolejnego grobu, nie zachowując odległości. Rodzina domaga się od administratora ekshumacji pochowanych zwłok "na ich działce". Grozi postępowaniem sądowym. Jakie możemy zająć stanowisko? Rodzina nie zgadza się na inne miejsce grobu, ani zamiany na grób głębinowy podwójny, druga rodzina nie zgadza się na ekshumację
• PRZYPADEK: właściciel "pustego" aktualnie grobowca murowanego 4 osobowego, któremu skończył się 20-letni okres ważnej płatności, odmawia wniesienia nowej opłaty na kolejne 20 lat powołując się na art7. UoC. Czy administrator ma prawo pobrać nową opłatę, jak to argumentować i co zrobić w przypadku możliwości notorycznego uchylania się przez klienta od wniesienia tej opłaty?
• Czy dozwolone jest pochowanie urny pomiędzy płytą pomnika a grobowcem? Jaka jest minimalna opłata przy grzebaniu urny? Co powinno zrobić się z urną, która jest pochowana od ponad 20. lat i nie dokonano opłaty na kolejne lata? Czy jako grób urnowy rozumiemy również niszę kolumbarium?
• Co w przypadku osób zmarłych poza granicą Polski? Co może wtedy zastąpić kartę zgonu?
• Czy w każdym momencie można dołożyć urnę z prochami do grobu murowanego na dwie komory?
• Dochowanie urny do grobowca rodzinnego podwójnego (nie głębinowego, tylko dwa osobne w osobnych piwniczkach obok siebie), pomiędzy warstwą sanitarną a pokrywą piwniczki z trumną - czy jest możliwe, aby zmniejszyć zajmowane miejsca rodzinne dochowywane?
• Czy można dochować urny i trumny do murowanego grobu przed upływem 20 lat?
• Czy w momencie dochowania urny do grobu dwumiejscowego trumnowego i dokonania opłaty z tytułu zmiany funkcji z grobu dwumiejscowego na wielomiejscowy należy pobrać opłatę za przedłużenie grobu na 20 lat od tych dwóch miejsc?
• Grób murowany dwupoziomowy, w którym jest pochowana jedna osoba oraz znajdują się szczątki po ekshumacji na drugim poziomie. Czy jest możliwość dochowania trumny jako trzeciej osoby? Grób jest zamknięty
• Czy po 20 latach można otworzyć grób murowany (dwumiejscowy, dwie osobne piwniczki) i dołożyć urnę? Czy można dokonać tego przed upływem 20 lat?
• Czy można otworzyć pokrywę grobu murowanego?
• Czy w grobach ziemnych chowamy po 20 latach, a w grobach murowanych zapełnionych już nie?
• Co z eko urnami? Za granicą się pojawiają, czy wiadomo jak u nas?
• Ile urn można dochować do grobu jednomiejscowego ziemnego?
• Czy w sytuacji wykupienia przez rodzinę grobu ziemnego pod trumnę i pochowaniu przez rodzinę w pierwszej kolejności urny z prochami (zachowując wymiary grobu ziemnego pod trumnę) ma prawo później dochować jeszcze trumnę ze zwłokami?
• Rozwiedziony mężczyzna został pochowany w grobie głębinowym przez swojego syna. Jest 8 rodzeństwa, w tym syn, który pochował ojca; 7. z nich nie widzi problemu, ale jedno z rodzeństwa składa zastrzeżenie, że nie wyraża zgody na dochowanie w przyszłości ich matki (po rozwodzie z ojcem), ponieważ taka była wola ojca. Obawia się, że brat chowając ojca w grobie głębinowym ma plan jednak dochować tam matkę po jej śmierci. Co w przypadku, gdy dojdzie do ewentualnej próby dochowania?
• Czy dochowanie urny do grobu ziemnego jest przedłużeniem grobu na 20 lat?
• Ile urn można dochować do grobu, w którym jest już trumna?
• Czy grób murowany może być opłacony na 30 lub 50 lat? Z czego wynika opłata wieczysta?
• Dysponenci dwóch położonych obok siebie grobów ziemnych wykonali jeden nagrobek zlokalizowany nad jednym z tych grobów, upamiętniając na tablicy nagrobnej wszystkie osoby pochowane w obu grobach. Teren na grobie bez nagrobka został zniwelowany i pozostawiony na kilka lat jako ogólnodostępny. Rodzina posiadająca rezerwację obok tego miejsca wykonała pochówek, po którym - zdaniem rodziny grobów z jednym nagrobkiem - nie jest zachowana odległość od grobu pozostawionego bez nagrobka. Czy rodzina ta może mieć roszczenia do zarządcy o niezachowanie wymaganych odległości pomiędzy grobami, jeżeli w obecnej sytuacji nie można dokładnie ustalić lokalizacji grobów ziemnych? Nie mamy pewności czy nagrobek wspólny jest dokładnie nad jednym z grobów, a z drugiej strony jest jeszcze miejsce umożliwiające jego przesunięcie
• Czy można dochować kolejne zwłoki do grobu murowanego dwupoziomowego po upływie 20 lat bez przeprowadzania ekshumacji?
• Jak zdefiniować grób zbiorowy?
• Czy istnieje możliwość udostępnienia miejsca na grób murowany na okres 20 lat?
• Czy dopuszcza się utworzenie grobu zbiorowego na zlecenie OPS-u, celem pochówków urnowych osób bezdomnych i niespokrewnionych?
• Rodzina ma grób dwumiejscowy jednoosobowy. Chce zrzec się jednego grobu, jego miejsca, po okresie 20 lat i przeznaczyć go do likwidacji, lecz nie chce ekshumować szczątków. Co w takim przypadku?
• Czy po przeprowadzonej ekshumacji z grobu murowanego obecny dysponent grobu może przekazać go innej osobie?
• Czy organizacja grobu zbiorowego jest praktyką wyjątkową, czy może być stosowana powszechnie?
• Czy przed upływem 20 lat na grobie ziemnym można wykonać grób murowany pojedynczy?
• Ile urn można dochować do grobu pojedynczego ziemnego?
• Po jakim czasie należy pochować spopielone szczątki zmarłego od zgonu (urna)?
• Mieszkanka sąsiedniej gminy mieszkała w naszej gminie w latach 80. Wg uchwały, za życia nie może wykupić miejsca na cmentarzu, ponieważ nie mieszka obecnie w naszej gminie, ale po śmierci może zostać pochowana na gminnym cmentarzu. Kto może wykupić miejsce grzebalne?
• Na terenie gminy znajduje się stary cmentarz, na którym była prowadzona dowolna numeracja. Czy możemy dokonać zmiany numeracji, aby wynikała ona z logicznej kolejności?
• Na cmentarzu chcieliśmy założyć kwatery grobów typu amerykańskiego. Planujemy, aby płyta upamiętniająca była pozioma, niewystająca ponad poziom ziemi. Docelowo chcemy utrzymywać w tym miejscu powierzchnię trawiastą, którą będzie można kosić. Wystające tablice to utrudniają. Czy ktoś może zarzucić, że pozioma płyta w trawie jest niedostatecznie godna?
• Czy grób urnowy może być udostępniony na 20 lat? Czy musi być traktowany jako wieczysty?
• Na terenie gminy został utworzony cmentarz komunalny. Regulamin cmentarza określa, że udostępnienie za życia miejsca na grób murowany na cmentarzu możliwe jest tylko dla mieszkańców gminy. Czy po zakupie rezerwacyjnym miejsca mieszkaniec może sprzedać go osobie obcej?
• Dysponent grobu nie posiada krewnych, którzy mogliby go pochować. Czy pochowku może dokonać osoba obca, np. sąsiad?

3. Jak naliczać opłaty na cmentarzu? Jak pobierać opłaty? Na jakiej zasadzie pobierać opłaty w przypadku grobów ziemnych, a na jakiej zasadzie w przypadku grobów wieloosobowych?

• Kto powinien uiszczać opłaty za miejsce na cmentarzu? Jak znaleźć osobę, która musi takie opłaty uiszczać? Osoba, która musi to opłacać uznaje, że wcale nie musi tego robić i mówi, że nie jest bliskim członkiem rodziny, co w takim przypadku?
• Za co są pobierane opłaty cmentarne? W jakiej wysokości powinny być opłaty cmentarne?
• Co zrobić, gdy ktoś nie chce płacić za grób? Czy taką opłatę można wyegzekwować? A jeśli tak to w jaki sposób?
• Jak ściągnąć należności od osoby, która nie opłaciła faktury za miejsce na cmentarzu? Co jeśli rodzina pochowała członka rodziny, nie opłaciła faktury za grób i wyjechała? Jak znaleźć taką rodzinę? Gdzie wysyłać powiadomienia o nieopłaconej fakturze?
• Jaką fakturę wystawić za miejsce na cmentarzu? Lepiej wystawić fakturę gotówkową, czy przelewową? W jakiej formie pobierać opłaty?
• Co powinno znaleźć się w cenniku dot. cmentarza?
• Jak naliczać opłaty na cmentarzu?
• Czy opłaty powinny być naliczane za to, że zarządca przyjedzie i otworzy bramę na pogrzeb, czy nie?
• Jak mają wyglądać opłaty za groby po okresie 20 lat? Jak naliczać opłaty za groby po 20 latach? Jak pobierać opłaty za przedłużenie grobu?
• Na jakiej zasadzie pobierać opłaty w przypadku grobów wielomiejscowych, a na jakiej w przypadku grobów jednomiejscowych (ziemnych)?
• Czy w przypadku grobów wieloosobowych wydłuża się czas 20 lat? O ile?
• Ustawa mówi, że po pochowaniu urny do grobu, nie można za niego pobierać opłat 20-letnich, art. 7 p. 4 – jak to rozumieć? Czy są przypadki, że opłaty można pobrać?
• Czy jeśli urna została schowana do grobu i jest umowa na 25 lat, to czy już wtedy można pobrać opłatę?
• Czy można rozłożyć na raty opłatę za grób? Jak pisać umowę o rozłożenie opłat na raty?
• Czy jeśli ktoś spłacił część rat, a później przestał płacić, to należy uznać, że opłata została uiszczona, czy nie?
• Grób jest opłacony na 20 lat i po 10 latach nastąpiło dochowanie - czy w takim wypadku trzeba uzupełniać tę dopłatę o kolejne 10 lat czy nie? Czy należy pobierać nową opłatę na następne 20 lat?
• Jakie warunki musi spełniać grób, aby nie pobierać w jego przypadku opłat? Po jakim czasie można nie pobierać opłat za grób?
• Kiedy powinny być pobierane opłaty, a kiedy nie powinny? Jakie opłaty i za co powinny być pobierane? Czy opłatę za grób można liczyć wstecz?
• Jakie są terminy opłat? Jakie przepisy regulują opłaty na cmentarzu?
• Jak powinny być naliczane ponowne opłaty za groby, a jak za grobowce?
• Jakie powinny być opłaty za pochówek? Jak je ustalać?
• Czy jeśli ktoś ma zarezerwowane miejsce na cmentarzu na 20 lat i jeśli chce pochować kogoś po 5 latach od wniesienia opłaty za rezerwację, to naliczamy opłatę znów na 20 lat czy tylko na 15? Czy faktura wystawiona za rezerwację miejsca na cmentarzu może być traktowana jako umowa?
• Czy dopuszczalne jest pobieranie od dysponenta dopłaty do pełnych 20 lat za użytkowanie grobu w momencie wydania zgody na przebudowę istniejącego pomnika? Winien taki zapis widnieć w wewnętrznym regulaminie cmentarza?
• Czy można pobierać opłatę za wjazd na teren cmentarza obcej firmy pogrzebowej lub zakładu kamieniarskiego?
• Co z ważną opłatą przy grobie, z którego przeniesiono szczątki w inne miejsce? Czy zarządca ma obowiązek zwrotu opłaty za grób? Kiedy można odmówić zwrotu opłaty?
• Czym argumentować pobieranie przy pochówku uzupełniającej opłaty za użytkowanie grobu do pełnych 20lat?
• Czy grób murowany może być opłacony na 30 lub 50 lat? Z czego wynika opłata wieczysta?
• Czy opłata za przedłużenie 20 lat uzależniona jest od miejsc w grobie? Czy za 3 trumny pobieramy trzykrotną opłatę?
• Czy opłata na 20 lat za grobowce murowane będzie dotyczyła tylko nowo budowanych grobowców czy też grobowców powstałych w latach 80.?
• Jaką należy pobrać opłatę za 20 lat w przypadku dwóch grobów (pochowania miały miejsca w różnych terminach), a z czasem rodzina zmieniła pomnik na jeden wspólny i nie chce opłacić za dwa miejsca w poziomie jednomiejscowym tylko za „pomnik”?
• Czy cennik usług za miejsca w grobach murowanych powinien być pięciokrotnością grobu ziemnego?
• Jeśli w tym roku upłynie 20 lat za grób murowany, a do tej pory uznawany za opłacony na 99 lat, to czy można od niego pobrać opłatę? Czy będzie to dotyczyło wyłącznie nowych grobów, budowanych od tego roku?
• Czy w cenniku może być opłata dotycząca likwidacji grobów po dokonaniu ekshumacji? Czy jest ona zgodna z przepisami?
• Czy opłata prolongacyjna dotyczy miejsc wielournowych?
• Czy w przypadku pochówku urnowego jako pierwszego również pobieramy opłatę za 20 lat?
• Czy należy opłacić grób ziemny na 20 lat i dopiero można dokonać dochowania urny i pobrać dodatkową opłatę za zmianę funkcji grobu?
• Czy w uchwale powinien być zapis o opłatach za dochowanie urn?
• Czy jest konkretna stawka za nisze?
• Czy opłatę za dochowanie uiszcza dysponent podczas pochówku, czy podmiot zewnętrzny, świadczący usługi pogrzebowe?
• Jeśli dysponent grobu chce przedłużyć opłatę o kolejne 20 lat za grób, a minęło już kilka lat od ostatniej opłaty, która nie została uiszczona, to czy możemy pobierać opłatę za minione lata?
• Czy opłata za dochowanie może być ujęta w cenniku jako opłata za korzystanie z infrastruktury technicznej cmentarza przy przeprowadzeniu ceremonii pogrzebowej?
• Z jakiego przepisu prawa wynika dobrowolność opłat za groby?
• Czy przedłużenie grobu murowanego/niszy kolumbaryjnej na kolejne 50 lat i pobranie stosowanej opłaty co 50 lat jest prawidłowe?
• Córka wniosła opłatę. Wybudowała grób murowany na ziemnym, w którym pochowani są rodzice. Czy możliwe jest zastrzeżenie tego, kto może zostać pochowany?
• Czy możliwe jest pobieranie opłat przez zarządcę cmentarza za uzgodnienie i nadzór nad pracami kamieniarskimi, związanymi z budową nagrobka czy obłożeniem otoczenia grobu?
• Czy opłatę powinno się wnosić za nowy nagrobek? Jeżeli ktoś chce wyremontować i postawić nowy, to czy powinien znów wnieść opłatę za nowy nagrobek? Jeżeli już była wniesiona opłata wcześniej za ustawienie nagrobka, to czy nie powinno się pobierać opłat z tego tytułu?
• W kolumbarium została wykupiona nisza urnowa (rezerwacja) na 40 lat. W roku 2019 nikt nie został w niej pochowany. W tym roku dysponent grobu zginął w wypadku w wieku 43 lat i został pochowany na innym cmentarzu. Czy ojciec zmarłego może żądać zwrotu pieniędzy od nas za wykupione miejsce? Kto ma prawo do tego miejsca czy zwrotu pieniędzy w pierwszej kolejności?
• Czy powinniśmy zawierać z dysponentami umowy o wykup lub rezerwację miejsca na cmentarzu komunalnym? Co w sytuacji, gdy dysponent rozwiąże umowę po wniesieniu opłaty? Czy można nakładać kary umowne na dysponenta? Czy mamy obowiązek zwrócić opłatę za udostępnienie miejsca w całości, czy pomniejszą o karę z tytułu rozwiązania umowy?
• Co w sytuacji, gdy jako zarządca cmentarza nie posiadamy informacji o wcześniejszych opłatach za groby?
• Czy można naliczyć opłatę wstecz?
• Czy dochowanie urny do grobu ziemnego zmienia jego rodzaj? Jak naliczyć opłatę?
• Jak naliczyć opłatę za grób, jeżeli w księgach mamy wykupione pojedyncze miejsca, a rodzina stawia jeden wspólny grób z kilkoma osobami pochowanymi w nim?
• Czy można pobrać opłatę za dochowanie urny w niszy kolumbarium?
• Jeżeli w grobie jest urna i dochowujemy trumnę, to czy później można dochować urnę lub trumnę do tego samego grobu?
• Co z grobem, w którym została pochowana osoba przez GOPS, która nie posiada rodziny? Kto za niego odpowiada?
• Czy prawidłowe jest wyciąganie wcześniej pochowanych dwóch urn w trakcie chowania trumny?
• Jeżeli jest pochowana osoba w trumnie to można dołożyć do grobu urny. Co w odwrotnej sytuacji?
• Czy na pokładzie sanitarnym powinniśmy zezwolić na złożenie 8 urn, a nie dowolnej liczby?
• Czy szczątki po ekshumacji niespopielone w trumience można dochować do grobu murowanego podwójnego, w którym są już 2 trumny?
• Czy jest możliwość pogłębienia grobu pojedynczego przed upływem 20 lat bez zgody sanepidu?
• W grobowcu dwuosobowym znajduje się jedna trumna. Czy można dochować szczątki po ekshumacji, które mają 50 lat? Gdzie druga trumna będzie umieszczona?
• Jeżeli do grobu dokładamy trumnę, to czy pobieramy opłatę za grób rodzinny, a po 20 latach pobieramy opłatę za ponowienie?

4. Co zrobić ze zwłokami lub nagrobkiem po likwidacji grobu? Ile czasu trzeba odczekać po nieotrzymaniu opłaty za grób, aby można go było zlikwidować?

• W jakich przypadkach można zlikwidować grób murowany?
• Jak powinna wyglądać procedura likwidacji grobów? Jakie są sposoby likwidacji grobu?
• Czy jeżeli grób jest stary i zapuszczony to można go zlikwidować? W jaki sposób?
• Co robić w przypadku nieopłaconego grobu? Po jakim czasie można go zlikwidować?
• PRZYKŁAD: był grób murowany, nieopłacany od 13 lat; stare drzewo przewróciło się na ten grób i doszczętnie go zniszczyło, więc grób został zlikwidowany. Wtedy o nagrobku przypomniała sobie córka osoby pochowanej i żąda rekompensaty za zlikwidowany grób i nagrobek, sprawa może trafić do sądu. Co robić w takim przypadku?
• PRZYKŁAD: dwie panie chcą się zrzec praw do grobu swojego brata i wyrażają zgodę na likwidację grobu - co w takim przypadku zrobić z pomnikiem? Co zrobić ze szczątkami?
• Które groby można zlikwidować, a które nie? Kiedy można zlikwidować grób, a kiedy nie można?
• Jakimi aspektami ustawowymi się kierować podczas likwidacji grobów? Jak ma wyglądać dokumentacja dotycząca likwidacji grobu?
• Jak likwidować groby wieloosobowe, a jak jednoosobowe? Jakie są procedury w obu tych przypadkach?
• Jakie warunki trzeba spełniać, aby zlikwidować grób murowany wieloosobowy? Czy są sytuacje, że można zlikwidować grób murowany wieloosobowy?
• Jakie są procedury informowania rodziny o likwidacji grobu? Co w przypadku, gdy nie ma żadnych bliskich, a grób ma zostać zlikwidowany?
• Co w przypadku szczątków pozostających przy likwidacji grobów? Jak postępować ze szczątkami?
• Czy jeśli zarząd chce zlikwidować grób, to ma zniszczyć pomnik, który był na grobie? Wyrzucić czy go magazynować?
• Co jeśli zarząd zlikwiduje pomnik, a właściciel za jakiś czas się o niego upomni? Czy zarząd może wtedy zostać ukarany finansowo?
• Co robić w przypadku grobu murowanego, który jest już mocno zniszczony, a nikt nie chce się nim zająć?
• Co w przypadku grobu murowanego, który się zapadł i stwarza zagrożenie? Czy taki grób można w drodze wyjątku zlikwidować?
• Czy jeżeli chcemy zlikwidować grób, to najpierw musimy na koszt zarządcy przeprowadzić ekshumację takiego grobu, czy od razu możemy w takim grobie robić pochówki?
• Czy można zlikwidować groby w tzw. alejach zasłużonych? Jakie kryteria decydują o możliwości pochowania w alejach zasłużonych?
• Co z nagrobkiem w przypadku grobu nieopłaconego?
• Czy przeniesienie szczątków do ossarium stanowi ekshumację?
• Czy przeniesienie szczątków następuje w porozumieniu z sanepidem?
• Co, jeżeli nie ma ossarium?
• Czy do przeniesienia szczątków wymagana jest zgoda osób uprawnionych do pochowania szczątków osoby przenoszonej?
• Kto ponosi koszty likwidacji pomnika?
• Grób na jedno miejsce, murowany. Obecnie mija 22 rok od wykupienia. Nie został opłacony po 20 latach. Dysponent poinformował, że nie będzie uiszczać opłaty. W jaki sposób zlikwidować grób? Czy trzeba przeprowadzić ekshumację szczątek i przenieść je do wspólnej mogiły?
• Kto ponosi opłatę za ekshumację?
• Kto powinien wystąpić z wnioskiem o przeniesienie szczątków z likwidowanego grobu do sanepidu?
• Jeżeli nie pobiera się opłaty prolongacyjnej od grobów murowanych (grobowców), to w jakich przypadkach można zlikwidować taki grób?
• Minęło 20 lat od pochówku i nikt nie wniósł opłaty przedłużającej przez kilka lat. Od roku posiadamy informację, że grób jest przeznaczony do likwidacji. Nikt nie zgłosił się z zamiarem przedłużenia opłaty. Czy to miejsce może wykupić kolejna osoba nieplanująca w najbliższym czasie pochówku?
• W jakich przypadkach można zlikwidować grób murowany (grobowiec)?
• Co w sytuacji, gdy osoba opiekuje się 3 grobami i chce przenieść wszystkich do jednego grobu, jeżeli osoby zmarły 20 lat temu? Czy można zlikwidować groby?
• Na cmentarzu prowadzimy likwidację grobów w celu przekazania do ponownego pochówku i przenosimy szczątki do ossarium. Do tej pory nie informowaliśmy sanepidu. Czy musimy wystąpić z taką informacją do sanepidu?
• Czy przy ponownym użyciu grobu każdorazowo następuje ekshumacja? Czy powinniśmy pozostawić szczątki?
• Czy w świetle nowej ustawy nie będzie możliwości chowania szczątków z likwidacji grobu w ossuarium w workach ekshumacyjnych?
• Co zrobić z nagrobkiem lub pomnikiem w chwili likwidacji grobu, w związku z brakiem opłaty prolongacyjnej na kolejny okres? Jeżeli po likwidacji grobu do zarządcy zgłosi się rodzina, to czy ma prawo wymagać zwrotu kosztów wykonania pomnika/piwnicy grobu murowanego?

5. Ekshumacje.Jak wyglądają procedury w przypadku ekshumacji? Jak podstępować w przypadku ekshumacji? Przepisy BHP, a ekshumacja

• Jak współpracować z sanepidem? Jakie wymagania może mieć sanepid, a czego można wymagać od sanepidu?
• Jakie przepisy regulują pracę sanepidu? Jak interpretować te przepisy?
• Jak wystosować zawiadomienie do sanepidu o ekshumacji?
• Kto dysponuje wolnym grobem po wykonanej ekshumacji?
• Na jakiej podstawie możemy dokonać ekshumacji?
• Czy można warunkować zgodę zarządcy cmentarza na dokonanie ekshumacji od zapłaty za kolejne 20 lat grobu, do którego rodzina chce pochować ekshumowane szczątki? Czy należy pobrać dwie opłaty - za ekshumację i za prolongatę grobu na 20 lat?
• Czy powinny być jakieś opłaty z tytułu ekshumacji u zarządcy cmentarza?
• Czy można wprowadzić opłatę za nadzór nad ekshumacją?
• Jaka powinna być kolejność formalna w zakresie ekshumacji zwłok? Wniosek rodziny, następnie zgoda zarządcy, decyzja sanepidu i powrót do zarządcy?
• Czy obowiązkiem dysponenta grobu, który chce ekshumować szczątki jest zwrócenie się do zarządcy z decyzją sanepidu?
• Co w przypadku braku doniesienia decyzji sanepidu do zarządcy, a wykonaniu ekshumacji przez zakład pogrzebowy?
• Czy będzie można przenieść urnę z prochami bez ekshumacji?
• Czy zebranie szczątków ludzkich po 20 latach i złożenie do jednej małej trumny i pozostawienie w tym samym grobowcu wymaga zgody sanepidu?
• Co w sytuacji, gdy osoby opiekujące się grobem sadzą drzewa przy swoim grobie bez pytania zarządcy?
• Czy po uzyskaniu decyzji na wycięcie drzewa trzeba wykonać nasadzenia zastępcze? Kto finansuje zakup?

6. Jakie są prawa i obowiązki zarządców i dysponentów w kontekście zarządzania zielenią?

• Co, jeśli ktoś sadzi drzewa bez zgody innych właścicieli grobów oraz zarządcy? Jak nakłonić taką osobę do usunięcia takiego drzewa? Co jeśli ktoś nie chce usunąć tego drzewa?
• Jakie są prawa i obowiązki zarządców cmentarzy w kontekście zarządzania zielenią?
• Jakie są prawa i obowiązki właścicieli grobów w kontekście zarządzania zielenią?
• Co, jeśli zarządca chce ściąć drzewo? Czy potrzebuje na to pozwolenia?
• Czy zarządca sam może usunąć drzewo nasadzone przez dysponenta?
• Jakie rodzaje drzew można sadzić na cmentarzu, a jakich nie powinno się sadzić?
• Jak prowadzić nasadzenia kompensacyjne za wycięte drzewa?
• Jakie rodzaje kwiatów powinny być sadzone na cmentarzach?
• Co robić w przypadku starych drzew na cmentarzu? Czy można bez pozwolenia je wycinać? Czy w ogóle potrzebne jest takie pozwolenie - jeśli tak, to skąd je pozyskać?
• Co zrobić w przypadku obalenia się starego drzewa na grób i zniszczenia nagrobka? Kto ma ponieść koszty naprawy?
• Kto powinien zajmować się usuwaniem chwastów na cmentarzach w przestrzeniach między grobami?
• Co jeśli na grób przewróci się stare drzewo i zniszczy nagrobek? Kto wtedy odpowiada za zniszczenie? Czy wypłacić pieniądze za uszkodzenie?