Wideoszkolenie: Związki międzygminne

W programie m.in., wybrane zagadnienia:

• Co wziąć pod uwagę w trakcie opracowywania systemu, na podstawie którego będzie funkcjonował związek?
• Jak dopasować sposób odbioru, gdy w związku są zarówno gminy wiejskie jak i miejskie?
• Jak przeprowadzić procedurę, kiedy chce się poszerzyć zakres zadań i obowiązków związku?
• Czy związek sam składa sprawozdanie z odpadów za wszystkie gminy do niego należące? Czy gminy muszą składać sprawozdania samodzielnie?
• Czy związek może otrzymać deklaracje i wszelką dokumentację przekazaną z samorządów? Jakie dokumenty można przekazać?
• W jaki sposób sprawdzić lub obliczyć, czy bardziej gminom kalkuluje się założenie związku lub samodzielna realizacja zadań?
• Jak odpowiednio przekalkulować stawkę za odbiór odpadów? W jaki sposób przyjąć prawidłowe założenia podczas kalkulacji?

Szczegółowy program szkolenia:

1.W jaki sposób zweryfikować, czy warto założyć związek międzygminny w zakresie gospodarki odpadami czy bardziej opłacalne jest samodzielne realizowanie zadań?

• Kto może być inicjatorem powstania związku?
• Czy starosta może zaproponować założenie związku w każdym zakresie? Czy dobrym rozwiązaniem jest, aby to starosta proponował gminom zawarcie związku?
• Kto powinien wziąć udział w trakcie rozmów na temat tworzenia związku?
• Kogo najlepiej wyznaczyć do rozmów? Jak wyłonić odpowiedniego pracownika merytorycznego?
• Czy możliwe jest wskazanie w uchwale wydelegowania zastępcy wójta do zadań związanych ze związkiem międzygminnym i reprezentowaniem gminy w tym zakresie?
• Kiedy warto skorzystać z pomocy lub dołączyć do procesu kancelarię prawną?
• Jakie informacje należy przygotować nt. gospodarki odpadami, zanim zapadnie decyzja o utworzeniu związku?
• Czyja zgoda jest niezbędna do założenia związku międzygminnego?
• Kiedy warto rozważyć założenie związku międzygminnego?
• Kiedy nie warto tworzyć związku? Jakie różnice są nie do pogodzenia i lepiej zaniechać tworzenie związku?
• Jakie czynniki należy wziąć pod uwagę?
• W jaki sposób sprawdzić lub obliczyć, czy bardziej gminom kalkuluje się założenie związku lub samodzielna realizacja zadań?
• Jakie korzyści płyną z takiego sposobu gospodarowania odpadami? Jakie są zalety z realizacji zadań związanych z gospodarką odpadów przez związek? Jakie są zalety przynależenia do związku?
• Z czym wiąże się partycypacja w związku? Jakie działania powinna gmina podjąć?
• Jakie obowiązki ma samorząd po stworzeniu związku?
• Jakie zadania należą do samorządu w gospodarce odpadami, gdy gmina należy do związku?
• Czy w momencie wstępowania do związku ma jakikolwiek sens pozostawianie spółki komunalnej?
• Jakie są rozwiązania, gdy opłaty za śmieci w związku są wyższe? Czy jest inne rozwiązanie poza wystąpieniem ze związku?
• Jakie są przesłanki do wystąpienia ze związku?
• Czy można zapobiec sytuacji, że duże miasto należące do związku zmuszone by było dopłacać do związku?

2. Co należy wiedzieć o związkach międzygminnych zanim rozpocznie się proces jego tworzenia?

• Czym się różni związek międzygminny od związku metropolitarnego?
• Jaki rodzaj związku najlepiej dopasować do potrzeb gmin?
• Czy jedna gmina może przynależeć do dwóch związków? Czy są jakieś ograniczenia?
• Czy taki związek może obejmować jedynie zakres obowiązku posiadania PSZOK-u? Czy mając taki związek, łatwiej jest dodać mu kolejne zadania, czy stworzyć odrębny?
• Jak przeprowadzić procedurę, kiedy chce się poszerzyć zakres zadań i obowiązków związku?
• Czy da się na etapie tworzenia związku przewidzieć, czy związkowi może grozić brak rentowności?
• Czy są jakieś metody zapobiegania takim sytuacjom?
• Dla jakich samorządów współdziałanie w związku jest korzystniejsze? Dla małych gmin wiejskich? Czy dla miast połączonych z mniejszymi gminami?
• PRZYKŁAD: 20 gmin stworzyło związek w wyniku stworzenia wspólnej inwestycji jaką jest zakład utylizacji. Wszystkie 20 jest udziałowcami. Po 4 latach funkcjonowania związku, 10 gmin zdecydowało się realizować zadania samodzielnie. W jaki sposób dalej realizować zadania?
• Jak przekonywać gminy i radnych oraz włodarzy gmin do założenia związku? Jak dobrze im wyjaśnić, czym jest związek, jak funkcjonuje etc.?
• Czy w przypadku założenia związku pod kątem budowy zakładu utylizacji wskazane jest objęcie całej gospodarki odpadami w pełnym zakresie?

3. Jak przebiega procedura tworzenia związku? Od czego należy zacząć? W jaki sposób ustalić skład gmin wchodzących w związek?

• Od czego należy rozpocząć tworzenie związku?
• Jak wygląda procedura tworzenia związku krok po kroku?
• Z jakimi jednostkami samorządowymi można utworzyć związek?
• Jaki obszar najlepiej jest objąć w związku? Jakie czynniki należy wziąć pod uwagę?
• Jak dobrze ustalić, które gminy powinny wejść w skład związku?
• Jak rozplanować założenie związku w czasie? Co wziąć pod uwagę?
• Jaki okres jest najlepszy na założenie takiego związku?
• Kiedy warto jest zawrzeć w związku zarówno gminy wiejskie jak i miejskie?
• Kiedy najlepiej dołączyć do związku? Czy należy uwzględnić coś jeszcze poza czasem przez przetargiem?
• PRZYKŁAD: co w przypadku, gdy gminy chcące utworzyć związek, mają umowę z firmami i zawiązane są z nimi na różne okresy. Czyli jedna ma np. na 3 lata, druga na 2 lata, a trzecia na pięć? Jak odpowiednio zgrać to w czasie?

4. Jaką dokumentację należy przygotować w trakcie tworzenia związku? Jak zrobić to w sposób prawidłowy?

• Jakie dokumenty są potrzebne do wpisania związku do rejestru związków prowadzonego przez ministerstwo?
• Jakie dokumenty należy wspólnie stworzyć?
• Jak wspólnie wypracować formę statutu?
• Jak dobrze wyznaczyć i ująć w statucie zadania, które związek będzie realizował?
• Z kim należy uzgodnić statut?
• Jak stworzyć dopasowane do potrzeb każdego z samorządów akty prawa miejscowego?
• Jakie akty związane z odpadami stałymi powinien wydać związek?
• Jak wprowadzać zmiany w uchwale?
• Jak poprawnie przedstawić w uchwale sposób finansowania związku?
• Jak wygląda kwestia finansowania związku?
• W jaki sposób najlepiej jest go finansować?
• Czy są możliwości dodatkowego finansowania samorządów zrzeszonych w związki?
• Czy można przyjąć pełen regulamin utrzymania porządku i czystości w gminie?
• W jaki sposób stworzyć odpowiedni regulamin utrzymania porządku i czystości w gminie w przypadku gdy związek będzie realizował zadania tylko i wyłącznie dotyczące gospodarki odpadami stałymi? Jak dobrze go zapisać i prawidłowo podzielić zadania?
• Na co zwrócić uwagę przy tworzeniu regulaminu, aby nie wchodzić w kompetencję rady oraz prawidłowo realizować swoje obowiązki?
• Jak kształtuje się orzecznictwo dotyczące regulaminów?
• Czy regulamin należy konsultować z nadzorem wojewody? W jakich sytuacjach warto go omówić?
• Czy oprócz regulaminu utrzymania czystości i porządku należy przyjąć wewnętrzny regulamin?
• Co należy zawrzeć w wewnętrznym regulaminie?
• Jaką strukturę organizacyjną związku utworzyć?
• Jak podzielić gminy: na zarząd oraz członków związku?
• W jaki sposób odpowiednio wyłonić zarząd związku?
• Jak podzielić gminy na sektory, aby wygodna była realizacja zadań?
• Jak dobrze podzielić zadania w związku międzygminnym? Jakie wydziały utworzyć i stanowiska utworzyć?
• Jakie rozwiązania można zastosować, aby nie odczuwali skutków związanych z powstaniem związku?

5. W jaki sposób zlokalizować i sfinansować instalacje, wysypisko lub PSZOK-i?

• Jak wybrać najlepszą lokalizację związku? Co wziąć pod uwagę przy wyborze?
• W jaki sposób wygospodarować teren na wspólną instalację np. wysypisko?
• Jak wyznaczyć teren zgodnie z zagospodarowaniem przestrzennym i planem ogólnym? Co należy wziąć pod uwagę?
• Jaką powierzchnię należy przeznaczyć oraz jakie decyzje środowiskowe uzyskać?
• Jak dobrze utworzyć decyzję środowiskową, aby nie mogła ulec odrzuceniu?
• Czy można wykorzystać tereny poprodukcyjne?
• Jak wspólnie ustalić miejsce wysypiska, gdy żadna z gmin nie chce mieć „śmierdzącego problemu”?
• Jak przekonać mieszkańców na zorganizowanie śmietniska na terenie ich gminy?
• Skąd pozyskać środki na dofinansowanie przedsięwzięć?
• Ile wkładu własnego należy przeznaczyć na wspólne inwestycje? Skąd pozyskać resztę środków finansowych?
• Jak pozyskać środki na budowę PSZOK-ów?
• Jak wygląda realizacja obowiązku posiadania PSZOK przez gminę?
• W jaki sposób najlepiej rozmieścić PSZOK-i?
• Czy w przypadku założenia PSZOK-u w każdej gminie, tak aby każdy członek związku miał taką samą odległość do punktu, czy można zróżnicować godziny jego działania?
• W jakich sytuacjach zalecane jest wspólne utworzenie RIPOK - Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych?

6. W jaki sposób związek może przejąć obsługę mieszkańców? Czy związek może otrzymać deklaracje i wszelką dokumentację przekazaną z samorządów?

• Jak płynnie przejąć obsługę mieszkańców poszczególnych gmin?
• Jak prawidłowo i skutecznie przekazywać informacje i wszelkie dane np. nt. meldunków z samorządu do związku? Jak to zrobić zgodnie z zasadami ochrony danych oraz RODO?
• Czy związek może otrzymać deklaracje i wszelką dokumentację przekazaną z samorządów? Jakie dokumenty można przekazać?
• Co jest niezbędne do przenoszenia danych do związku, takich jak deklaracje?
• Jak ma się kwestia RODO do przenoszenia informacji?
• Czy związek na nowo musi zbierać deklaracje?
• Co zrobić z mieszkańcami, którzy nie złożyli deklaracji lub korekty deklaracji?
• Jak związek może egzekwować prawidłowe złożenie danych, kiedy obejmuje większy obszar, czyli kilka gmin?
• Jakie działania jeszcze poza pomocą w składaniu deklaracji może zaoferować samorząd?
• Jak samorząd może wesprzeć mieszkańców w procesie zmian, tak aby proces przeszedł sprawnie?
• W jaki sposób tłumaczyć i współpracować z mieszkańcami, którzy mają obawy w związku z powstaniem związku w ich okolicy?

7. Jak wypracować sposób gospodarowania odpadami, aby spełnił potrzeby i oczekiwania wszystkich członków związku?

Jak w praktyce funkcjonuje związek międzygminny? Kiedy warto jest go podzielić na sektory?

• Jak w praktyce wygląda funkcjonowanie związku międzygminnego w zakresie gospodarki odpadami?
• Jakie przepisy regulują funkcjonowanie związku?
• Jak dostosować związek, aby spełniał potrzeby i oczekiwania wszystkich gmin?
• Co wziąć pod uwagę w trakcie opracowywania systemu, na podstawie którego będzie funkcjonował związek?
• W jaki sposób godzić różnice między sposobami gospodarowania odpadami między gminami? Jak dostosować gospodarki odpadami, koszty i możliwości gmin w tym zakresie?
• Co należy wziąć pod uwagę spoza systemu zurbanizowania, ilości i rodzaju wytwarzanych śmieci w poszczególnych gminach?
• Jak dopasować zasady, gdy gminy są na różnych etapach, poziomach rozwoju gospodarki odpadami?
• Jakie rozwiązania zastosować w przypadku, gdy część członków jest znacznie oddalona od pozostałych?
• Jak wspólnie wypracować z innymi gminami zasady współpracy? Jak skutecznie ujednolicić zasady postępowania?
• Jak ujednolicić gospodarki w przypadku, gdy część gmin segreguje odpady, a część nie?
• Jak pogodzić ze sobą gminy wiejskie a miejskie, kiedy specyfika wytwarzanych odpadów jest zupełnie różna?
• PRZYKŁAD: czy da się wypracować rozwiązanie, gdy tylko część gmin wytwarza duże ilości popiołu, a mieszkańcy pozostałych gmin nie chcą uiszczać opłat za wywóz popiołu?
• Jakie rozwiązania zastosować, gdy w części gmin mieszkańcy wystawiają odpady, a w innych tego nie robią?
• W jaki sposób radzić sobie z odbiorem odpadów, gdy związek obejmuje duży obszar i niemożliwe jest, aby jedna firma odbierała odpady w każdej gminie?
• Jak dobrze podzielić gminę na sektory w takim przypadku?
• Czy dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie zasady równości wobec wszystkich gmin?
• Czego powinny dotyczyć równe zasady?

Jak ustalić stawkę za odbiór odpadów? W jakich sytuacjach możliwe jest zróżnicowanie stawki?

• Czy stawka musi być stała dla wszystkich członków związku?
• Jak ustalić wspólne stawki za odbiór odpadów w przypadku różnych stawek oraz różnych zasad ustalania stawek? Na co zwrócić uwagę?
• Jak ustalić optymalną kwotę stawki za wywóz?
• W jakich sytuacjach lepiej jest zróżnicować stawkę? Kiedy warto zróżnicować stawkę? Jakie aspekty brać pod uwagę?
• Jak wpływa rodzaj lub gęstość zabudowy, czy odległość od wysypiska?
• Jak zorganizować związek tak, aby koszty odbioru odpadów były niższe i korzystniejsze?
• Jakie rozwiązania zastosować, aby stawka była możliwie najniższa?
• Jak odpowiednio przekalkulować stawkę za odbiór odpadów? W jaki sposób przyjąć prawidłowe założenia podczas kalkulacji?
• Jak dokonać szacunku na podstawie mas odpadów z lat poprzednich?
• W jaki sposób przekonywać włodarzy miast w przypadku konieczności znacznego zwiększenia stawki za odbiór odpadów?

W jaki sposób sprawiedliwie ustalić częstotliwość odbioru śmieci z uwzględnieniem rodzaju zabudowy?

• Jak dostosować częstotliwość odbioru odpadów do wszystkich gmin chcących przynależeć do związku?
• Czy można dostosować częstotliwość ze względu na rodzaj zabudowy jednorodzinnej lub wielorodzinnej?
• Jak regulować zmiany częstotliwości wywozu odpadów?
• PRZYKŁAD: czy przy takiej samej częstotliwości wywozu śmieci zarówno z miast i gmin — aby zapewnić skuteczny odbiór odpadów, czy możemy wyposażyć gminy wiejskie w większe pojemniki na odpady?
• Jak dopasować sposób odbioru, gdy w związku są zarówno gminy wiejskie jak i miejskie?
• Jak radzić sobie z koniecznością dopłat do domków letniskowych? W przypadku dużej liczby domków, kiedy właściciel płaci opłatę raz do roku, a użytkuje domek przez pół roku — dochody gminy są pomniejszone o 5 opłat miesięcznych.

Jakie lepsze rozwiązania w gospodarce odpadami są możliwe do realizacji przez związek?

• Jak można poprawić, usprawnić funkcjonowanie związku?
• Jakie lepsze rozwiązania w gospodarce odpadami mogą zostać wprowadzone przez związek międzygminny?
• Jak poprawić sposób odzyskiwania surowców?
• Jak edukować w zakresie segregacji? Jak powinna przebiegać dobra segregacja? Czy działania edukacyjne przekładają się na większy poziom odzysku?

8. W jaki sposób w praktyce wygląda organizowanie przetargów przez związek?

• Co ile czasu i na jaki okres najlepiej jest organizować przetarg?
• Kiedy możliwe jest, aby organizować jeden przetarg i wyłonić jednego przedsiębiorcę?
• Czy dla każdego sektora lub gminy organizujemy oddzielny przetarg?
• Co jeśli sektor obejmuje kilka gmin?
• Czy jedna firma odbierająca odpady może obsługiwać kilka gmin?
• Jak w praktyce przygotować przetarg dla firm współpracujących ze związkiem?
• W jaki sposób związki międzygminne mogą realizować przetargi? Czy mają uprawnienia do organizacji przetargów „in house”?
• Czy związek międzygminny w trakcie organizacji przetargu ma większe możliwości negocjacji z przedsiębiorcami dot. m.in. stawek?
• Jakich informacji należy wymagać w specyfikacji warunków zamówienia podczas przetargu, aby móc skutecznie kontrolować mieszkańców na podstawie informacji od przedsiębiorcy?
• W jaki sposób podczas przetargu wyłączyć koszty związane z zapewnieniem mieszkańcom pojemników/koszy? Podczas przetargu przedsiębiorcy wliczają sobie to do kosztów. Jak temu zapobiec? Czy można to rozwiązać poprzez zapewnianie pojemników/koszy przez jednostkę samorządową?

9. Jakie możliwości w zakresie kontroli mieszkańców ma związek międzygminny oraz w przypadku wykrycia nieprawidłowości?

• W jaki sposób związki międzygminne prowadzą kontrole?
• Jak weryfikować liczbę mieszkańców w gospodarstwie? Skąd można pozyskać dane? Jak przeprowadzić taki proces?
• Jak stworzyć system kontroli deklaracji? Czy można go oprzeć na podstawie kontroli podatkowej?
• Jak kontrolować śmieci w zabudowie wielorodzinnej? Czy są jakieś możliwości?
• Jak egzekwować odpowiednie dane, aby móc przeprowadzić skuteczne postępowanie w przypadku wykrycia nieprawidłowości podczas kontroli?
• Czy należy karać w przypadku jednorazowego wykroczenia? Ile wykroczeń musi się pojawić, aby można było ukarać mieszkańca?
• Jak związek może przygotować się do skutecznej windykacji zaległości wynikających z opłaty śmieciowej?

10. W jaki sposób przebiega składanie sprawozdań, gdy samorząd przynależy do związku międzygminnego?

• Jak wygląda składanie sprawozdania w przypadku związku?
• Czy związek sam składa sprawozdanie z odpadów za wszystkie gminy do niego należące? Czy gminy muszą składać sprawozdania samodzielnie?
• Czy włodarze zobligowani do złożenia sprawozdania mogą udzielić upoważnienia pracownikowi związku, aby przygotował dla nich sprawozdania?
• Czy w sprawozdaniu można podać wspólny poziom odzysku dla związku? Co w przypadku, gdy jedna z gmin nie osiągnęła odpowiedniego poziomu recyklingu?