20 września weszły przepisy Ustawy z dnia 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawy o ochronie baz danych oraz ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.

Regulacje dostosowują prawo krajowe do obowiązujących przepisów na gruncie UE. Założeniem nowych przepisów jest zapewnienie odpowiedniego wynagrodzenia dla twórców oraz wykonawców. Dodatkowo w ustawie można znaleźć zapisy dot. nowych uprawnień, które będą przysługiwać wydawcom prasy, które między innymi nadają im prawo do wyłącznej eksploatacji online ich publikacji prasowych przez platformy internetowe.

Zaczną obowiązywać nowe zasady odpowiedzialności, którą będą ponosić platformy internetowe za treści udostępniane przez użytkowników.

Ustawa o zmianie ustawy o prawie autorski i prawach pokrewnych, ustawy o ochronie baz danych oraz ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi ma na celu wdrożenie dwóch Dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady (UE), co przełożyło się na wprowadzenie zmian w trzech ustawach: Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Ustawie o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz Ustawie o ochronie baz danych.

Artystom, twórcom i wykonawcom utworów audiowizualnych, muzycznych i słowno-muzycznych ustawa przyznaje prawo do wynagrodzenia za korzystanie z nich utworów przez użytkowników w Internecie.

Przepis art. 70 ust. 3 Prawa autorskiego mówi, że „korzystający z utworu audiowizualnego wypłaca wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 2 (1), za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi” i właśnie w ten sposób będą wypłacane tantiemy z tytułu eksploatacji utworu audiowizualnego.

Zgodnie z przepisem art. 99 (7) Ustawy Prawo autorskie „bez uszczerbku dla praw twórców i pozostałych uprawnionych wydawcy publikacji prasowej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania publikacją prasową i korzystania w niej w zakresie:

1. zwielokrotniania publikacji prasowej w celu korzystania z niej na polu eksploatacji, o którym mowa w pkt 2;

2. publicznego udostępniania publikacji prasowej przez usługodawcę w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niej dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.”

Warto jednak mieć na uwadze, iż powyższe uprawnienie wygasa z upływem 2 lat następujących po roku, w którym publikacja została pierwszy raz udostępniona. Do tej pory obowiązywały inne zasady, bowiem wydawcom prasy nie przysługiwało odrębne uprawnienie i mogli nabyć prawa do eksploatacji publikacji prasowej online jedynie w sposób pochody, a mianowicie w ramach praw autorskich, które były nabywane od danego twórcy publikacji.

Art. 99 (9) Prawa autorskiego

1. Twórcy utworów zamieszczonych w publikacji prasowej mają prawo do 50% wynagrodzenia należnego wydawcy z tytułu korzystania z prawa, o którym mowa w art. 997 prawo do rozporządzania publikacją prasową i korzystania z niej ust. 2.

2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, wydawca wypłaca twórcy nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania tego wynagrodzenia przez wydawcę.

Unijne regulacje wprowadzają regularne informacje dla twórców o ich przychodach oraz wynagrodzeniu, jeżeli przenoszą swoje prawa lub udzielają odpowiedniej licencji.

Zgodnie z przepisem art. 47 (1) Prawa autorskiego: „Twórca ma prawo do regularnego otrzymywania od osoby, na którą przeniósł autorskie prawa majątkowe, lub od osoby, której udzielił licencji, aktualnej informacji o przychodach z korzystania ze swojego utworu oraz o wynagrodzeniu należnym w związku z tym korzystaniem, odrębnie dla każdego ze sposobów korzystania. Informacja może być wykorzystana przez twórcę wyłącznie w celu ustalenia wartości majątkowej praw przeniesionych albo stanowiących przedmiot licencji.”

Wprowadzone zostaną nowe zasady odpowiedzialności platform internetowych za treści, które są udostępniane przez ich użytkowników.

Art. 22 (2) Prawa autorskiego

1. Dostawca usług udostępniania treści online, który bez wymaganej zgody uprawnionego dokonał publicznego udostępnienia utworu zamieszczonego przez usługobiorcę, ponosi odpowiedzialność z tytułu naruszenia prawa autorskiego, chyba że wykaże, że:

1) dołożył należytej staranności, aby uzyskać tę zgodę oraz

2) dołożył należytej staranności, aby uniemożliwić dostęp do tego utworu, jeżeli uprawniony przekazał mu informacje odpowiednie i niezbędne do osiągnięcia tego celu, pozwalające w szczególności na ustalenie uprawnionego i identyfikację utworu z uwzględnieniem dostępnych środków technologicznych, oraz

3) działał niezwłocznie po otrzymaniu od uprawnionego należycie uzasadnionego żądania zablokowania dostępu do tego utworu lub usunięcia go ze swoich stron internetowych, a także dołożył należytej staranności, aby uniemożliwić dostęp do tego utworu w przyszłości, jeżeli uprawniony przekazał mu informacje, o których mowa w pkt 2.

Dostawca usług umożliwia usługobiorcy składanie skarg w dwóch przypadkach, a mianowicie: w przypadku uniemożliwienia dostępu do utworu zamieszczonego przez usługobiorcę raz zablokowania dostępu do utworu lub jego usunięcia. Przy składaniu skargi nie podlega ona żadnej opłacie i rozpatruje się ją bez „zbędnej zwłoki” w oparciu o zamieszczone w niej informacje i dokumenty w załącznikach.

Większość regulacji weszło 20 września br., natomiast zmiany dot. prawa do wynagrodzenia z tytułu udostępniania online utrwalenia artystycznego wykonania zaczną obowiązywać po 6 miesiącach od ich ogłoszenia.

źródło: lexlege.pl, legalis.pl