Ustawa o zmianie Ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw od 14 marca 2024 r. wprowadza prawnokarne rozwiązanie przepadku pojazdu mechanicznego albo jego równowartości wobec sprawcy, który popełnia przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym.
Przepadek pojazdu będzie miał miejsce w następujących przypadkach:
1. Kiedy kierowca spowodował wypadek lub katastrofę w komunikacji znajdując się w stanie nietrzeźwości;
2. Gdy kierowca był już skazany prawomocnym wyrokiem sądu za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, bądź pod wpływem środka odurzającego;
3. Gdy kierowca doprowadził do wypadku i uciekł z miejsca zdarzenia – nawet, jeżeli był trzeźwy.
STANOWISKO USTAWODAWCY
Ustawodawca wprowadzając tę zmianę sugerował się zmianami w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej, która pozwoliła zminimalizować skalę prowadzenia pojazdów przez osoby znajdujące się pod wpływem alkoholu. W uzasadnieniu nowelizacji wskazano, że przepadek pojazdu mechanicznego lub przepadku jego równowartości ma nie być karą, która musi zostać dostosowana do dochodów lub sytuacji majątkowej sprawcy, a celem tej prawnokarnej zmiany ma być działanie prewencyjne, czyli utrudnienie albo zapobiegnięcie popełnienia przestępstwa w przyszłości przez pozbawienie osoby pojazdu mechanicznego.
PRZEPADEK POJAZDU
Zgodnie z przepisem art. 44 § 1 Kodeksu karnego (dalej k.k.) sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa.Przepis art. 1 pkt 14 Ustawy nowelizującej wprowadza do Kodeksu karnego szczególny rodzaj przepadku, a mianowicie przepadek pojazdu, który zostaje dodany w przepisie art. 44b k.k. Należy mieć na uwadze, że do tej pory taki rodzaj przepadku istniał – mógł być zastosowany w oparciu o przepis art. 44 k.k. dot. sytuacji posłużenia się pojazdem jako narzędziem przestępstwa. Odnosząc się do nowego przepisu w Ustawie Kodeks karny w przypadkach wskazanych w akcie normatywnym sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzącego przez sprawcę w ruchu drogowym. Co ważne, pojazdem mechanicznym jest nie tylko samochód, ale również motocykl, czy maszyna rolnicza. Jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu jest niemożliwe, to orzeka się przepadek jego równowartości, co oznacza, że bez względu na kwestie właścicielskie lub stan pojazdu, sprawca przestępstwa zawsze poniesie karę w formie rzeczowej albo pieniężnej. Równowartość pojazdu będzie określana na podstawie wartości, która będzie zawarta w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono czyn zabroniony. W przypadku braku polisy – średnią wartość rynkową, a zbadanie jej będzie należało do sądu.
PRZEPADEK POJAZDU A POJAZD NIEBĘDĄCY WŁASNOŚCIĄ SPRAWCY
PRZESTĘPSTWA
Przepadek pojazdu nie może zostać orzeczony w przypadku, gdy sprawca będzie prowadzić pojazd mechaniczny niebędący jego własnością wykonując czynności zawodowe, bądź służbowe. Jeżeli przestępstwo zostanie popełnione w tym przypadku, to sąd orzeknie nawiązkę w wysokości minimum 5000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej.
OBLIGATORYJNY PRZEPADEK POJAZDU MECHANICZNEGO
Obligatoryjny przepadek pojazdu będzie dotyczyć popełnienia
przestępstwa z przepisu art. 178 k.k., czyli zaostrzenia karalności wobec
sprawcy katastrofy lub wypadku z art. 173 § 1 lub 2, art. 174 lub art. 177 § 1
znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub
zbiegł z miejsca zdarzenia lub spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający
po popełnieniu czynu określonego w art. 173 § 1 lub 2, art. 174 lub art. 177 §
1. Obligatoryjny przepadek pojazdu będzie mieć miejsce również w przypadku
przestępstwa z przepisu art. 178a § 1 lub 4 k.k. – prowadzenie pojazdu w stanie
nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Należy jednak mieć na
uwadze, że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa określonego ww.
przepisie nie była niższa niż 0,75 mg/dm3 w powietrzu wydychanym lub nie niższa
niż 1,5 promila w pobranej próbce krwi.