Wideoszkolenie: Barszcz Sosnowskiego

W programie m.in., wybrane zagadnienia:

• Czy urząd ma obowiązek usuwać barszcz Sosnowskiego na terenie całej gminy?
• Z jakich programów dofinansowań może skorzystać urząd w celu zdobycia środków na walkę z barszczem Sosnowskiego?
• Kto ma obowiązek usunąć trującą roślinę, która rośnie na działce prywatnej- urząd czy osoba fizyczna?
• Jak wygląda barszcz Sosnowskiego i jakie są jego cechy charakterystyczne, jak go rozpoznać?
• Jak wygląda cała procedura od momentu zgłoszenia aż po usunięcie rośliny?
• Czym kierować́ się podczas wyboru firmy zewnętrznej, która zajmuje się usuwaniem barszczu Sosnowskiego?
• Jakie metody są najskuteczniejsze w walce z barszczem Sosnowskiego?

Wzory pism, jakie otrzymają uczestnicy:

Szczegółowy program szkolenia:

1. Uprawnienia gminy w zakresie usuwania barszczu Sosnowskiego

• Czego dotyczą zmiany w ustawie o gatunkach obcych i co zmieniło rozporządzenie z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych?
• Jak zmiany wpływają na zwalczanie barszczu Sosnowskiego oraz innych gatunków inwazyjnych?
• Czy barszcz Sosnowskiego to roślina uznana za zwalczaną z urzędu?
• Czy urząd powinien wpisać obowiązki dot. zwalczania barszczu Sosnowskiego w regulamin organizacyjny urzędu?
• Gdzie można sprawdzić rejestr IGO?
• Jak postępujemy w przypadku, gdy obecność gatunku obcego na działce prywatnej stwierdzi urzędnik? Kto składa zgłoszenie?
• Z jaką ustawą pracować? Z jakich przepisów prawa korzystać?
• Czy można kierować pytania do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska odnośnie barszczu Sosnowskiego?
• Czy przez uchwałę rady gminy można wprowadzić obowiązek zwalczania barszczu Sosnowskiego?
• Czy można wezwać właściciela działki do usunięcia barszczu z jej terenu, powołując się na utrzymanie czystości i porządku na własnym terenie?
• Jakie decyzje wydają organy nadzorujące (Dyrekcja Ochrony Środowiska/Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska) i sądy administracyjne odnośnie uchwał rady gminy dot. zwalczania barszczu Sosnowskiego?
• Jakie działania należy podjąć, aby ograniczyć niebezpieczeństwo przenikania IGO do środowiska? Czy przepisy wymagają konkretnych działań od gminy?
• Jaka komórka organizacyjna w urzędach najczęściej zajmuje się sprawami występowania IGO, np. barszczu Sosnowskiego?
• Kto może pomóc w rozpoznaniu gatunku obcego?
• Co, jeżeli zgłosimy do RDOŚ wystąpienie IGO na terenie gminy, a nie mamy pewności, że to roślina zaliczana do IGO? Czy RDOŚ sprawdza w terenie występowanie zgłoszonych IGO?
• Jak wygląda procedura w przypadku zgłoszenia barszczu do urzędu przez osobę fizyczną, urząd wykonuje zwalczanie, żeby ominąć długą procedurę?
• Jak przebiega procedura, gdy barszcz Sosnowskiego rośnie na terenie miasta?
• Kto sprawdza w terenie i potwierdza stanowisko barszczy, a następnie kto potwierdza likwidację? Oczywiście jeśli całe postępowanie odbywa się zgodnie z procedurą

2. Pozyskiwanie dofinansowań na zwalczanie barszczu Sosnowskiego

• Z jakich programów dofinansowań na walkę z barszczem Sosnowskiego może skorzystać urząd?
• Jakie są programy dofinansowań na usuwanie barszczu Sosnowskiego?
• Skąd i gdzie pozyskiwać informację o dofinansowaniach na walkę z barszczem Sosnowskiego?
• W jakich terminach należy składać wnioski na dofinansowanie z WFOŚiGW?
• W jakiej formie należy składać wnioski na dofinansowanie z WFOŚiGW?
• Jakie są szczegółowe zasady i warunki udzielenia dofinansowania z WFOŚiGW?
• Jakie kryteria należy spełnić, aby dostać dofinansowanie z WFOŚiGW?
• Jak zgłosić się do programów z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej? Formularz zgłoszeniowy, wymagane dokumenty
• Czy dofinansowania z programu obejmują tylko działki gminne?
• Jeśli do tej pory barszcz rosnący na działce prywatnej był zwalczany przez gminę z dofinansowaniem WFOŚ, to czy ta osoba musi w roku przyszłym złożyć zgłoszenie, jeśli barszcz pojawi się ponownie?
• Jaki wydział powinien pozyskiwać dofinansowania do usuwania barszczu?

3. Finansowanie usuwania barszczu Sosnowskiego z budżetu gminy

• Finansowanie usuwania barszczu Sosnowskiego z gruntów należących:
  • do gminy
  • do Skarbu Państwa
  • do osoby fizycznej
  • do osoby prawnej
  • z terenów kolejowych (trudno dostępnych)
  • z dróg krajowych
  • z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym w pasie drogowym
• Ile mogą wynosić koszty usuwania barszczu i co się na nie składa?
• Co można doradzić osobie fizycznej i prawnej, która musi usunąć barszcz Sosnowskiego na własny koszt? Czy są dofinansowania dla takich osób?
• Czy urząd może przeznaczyć fundusze z budżetu gminy na zwalczanie rośliny? Np. rolnik ubiega się o dofinansowanie na zwalczanie barszczu z urzędu? Czy i jak należy kontrolować takie dofinansowania?
• W gminie rośnie barszcz na terenie Wód Polskich, o czym Wody Polskie zostały poinformowane pisemnie. Czy teraz to one są odpowiedzialne za likwidację barszczu na swoim terenie?
• W jakich przypadkach należy usuwać barszcz z funduszy gminy?
• Czy urząd może dofinansować osoby prywatne w związku z usuwaniem barszczu Sosnowskiego? Czy i jak należy kontrolować takie dofinansowania?
• Czy i w jakich przypadkach gmina może finansować środki zaradcze?
• Czy składamy raport, gdy nie było zgłoszeń i środków zaradczych?
• W jaki sposób można wymierzyć czas wydania decyzji i złożenia wniosku na pozyskanie środków?

4. Rozpoznanie barszczu Sosnowskiego - budowa

• Jaka jest różnica pomiędzy młodym barszczem zwyczajnym a barszczami inwazyjnymi? Czy podejście do tej rośliny grozi poparzeniem?
• Czy gdyby osoby fizyczne systematycznie kosiły swoje nieruchomości, zapobiegłyby rozprzestrzenianiu się barszczu? Czyli talerzowanie daje efekt?
• Jak wygląda barszcz Sosnowskiego?
  • kwiatostan
  • łodyga
  • liście owoce/nasiona
  • korzenie
• Jakich cech i czego szukać, aby poprawnie rozpoznać barszcz Sosnowskiego?
• Gdzie rośnie barszcz Sosnowskiego?
• W jakich terminach rośnie barszcz Sosnowskiego?
• Jak wyglądają młode rośliny barszczu Sosnowskiego?
• Jak wyglądają roślina po odrośnięciu (w fazie wzrostu)?
• Z jakimi innymi gatunkami roślin można pomylić barszcz Sosnowskiego – różnice
• Jak rozpoznać prawidłowo barszcz Sosnowskiego? Jakich konkretnych wytycznych należy się trzymać przy rozpoznaniu barszczu?
• Jak barszcz Sosnowskiego działa na człowieka oraz zwierzęta?
• Czy zostały wprowadzone zmiany w prawie regulujące rozpoznanie i klasyfikacje barszczu Sosnowskiego?
• Jak rozpoznać gatunki inwazyjne po zmianach z 2021 w klasyfikacji gatunków inwazyjnych?

5. Rozpoznanie barszczu Sosnowskiego – procedury

• Jak ma przebiegać identyfikacja barszczu Sosnowskiego?
  • Odebranie zgłoszenia
  • Zlokalizowanie rośliny przez urząd
  • Rozpoznanie rośliny oraz miejsca
  • Spisanie notatki z wyjazdu
  • Zabezpieczenia podczas rozpoznania
  • Skorzystanie z ekspertyzy profesjonalisty
• Czy powyższe procedury powinny być zawarte w planie zarządzania kryzysowego lub innym dokumencie?
• Czy zgłoszenie możliwości występowania barszczu Sosnowskiego powinno się odbywać poprzez formularz, telefonicznie lub odpowiednim wzorem zgłoszenia?
• Ile osób powinno uczestniczyć podczas takiego rozpoznania?
• Czy po zgłoszeniu lokalizacji rośliny można skorzystać z ekspertyzy profesjonalisty, który rozpozna gatunek rośliny?
• Czy Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa może pomóc w rozpoznaniu barszczu?
• Czy należy sporządzić notatkę służbową po negatywnym/pozytywnym rozpoznaniu rośliny? Co powinno znaleźć się w takiej notatce?
• Czy pracownik urzędu, który źle rozpozna barszcz, może mieć problemy, jeżeli ktoś dostanie poparzeń itp.?
• W jaki sposób obliczać powierzchnię, na której występuje barszcz, jeśli na działce o powierzchni 1 ha występuje kilka sztuk?
• Czy zawsze jest potrzebna opinia o konieczności usunięcia barszczu?

6. Usuwanie barszczu Sosnowskiego przez firmę zewnętrzną lub jednostkę podlegającą gminie

• Czy straż pożarna/ straż miejska lub inna jednostka organizacyjna podległa urzędowi może usuwać barszcz Sosnowskiego?
• Czy muszą mieć specjalne przeszkolenie do usuwania barszczu Sosnowskiego?
• W co powinny być wyposażone osoby, które usuwają barszcz Sosnowskiego? Jakie zabezpieczenia stosować przy usuwaniu?
• Lepiej utworzyć gminną jednostkę, która będzie usuwać barszcz czy wynająć firmę zewnętrzną? Co bardziej opłaca się dla gminy?
• Jakie wymagania musi spełniać firma zewnętrzna, która zajmie się barszczem Sosnowskiego?
• Czym kierować się podczas wyboru firmy zewnętrznej, która zajmuje się usuwaniem barszczu Sosnowskiego?
• Czy wybór firmy zewnętrznej powinien odbywać się na drodze przetargu? Procedury zamówień publicznych dot. wyboru firmy zewnętrznej.
• Kto jeszcze może pomóc gminie w usuwaniu barszczu Sosnowskiego?
• Czy barszcz musi być zwalczany przez specjalistyczną firmę?

7. Wdrożenie procedur walki z barszczem Sosnowskiego w gminie

• Jakie działania należy podjąć aby zaprzestać rozszerzaniu się barszczu?
• Czy procedury związane z walką z barszczem Sosnowskiego powinny zostać zawarte w planie zarządzania kryzysowego lub innym dokumencie?
• Procedury walki z barszczem Sosnowskiego - od zlokalizowania, likwidacji, monitorowania terenów po pojedyncze zwalczanie rośliny
• Czy gminy w których nie ma barszczu Sosnowskiego muszą realizować jakieś zadania w związku z barszczem Sosnowskiego?
• Co powinien wiedzieć każdy wydział ochrony środowiska (lub inny, który zajmuje się barszczem Sosnowskiego) w związku ze zwalczaniem rośliny?
• Czy urząd powinien mieć opracowane procedury “walki z barszczem Sosnowskiego” nawet jeżeli nie miał nigdy zgłoszenia występowania rośliny?
• Czy zostały wprowadzone zmiany w prawie regulujące usuwanie barszczu Sosnowskiego? Jakie są to zmiany? Czego dotyczą?

8. Przekazywanie zgłoszeń do innych jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego

• Jeśli ktoś zgłasza telefonicznie urzędnikowi, że na terenie działki należącej do miasta, ogólnodostępnej, jest barszcz Sosnowskiego, to jakie działania należy podjąć od razu, zgodnie z prawem? Czy należy zabezpieczyć teren i wynająć jak najszybciej firmę, która zlikwiduje barszcz, czy zgłosić do RDOŚ i czekać? Czy teren należy zabezpieczyć? Jak to zrobić?
• Gdzie należy zgłaszać występowanie rośliny?
• Sporządzenie informacji do urzędu wojewódzkiego - co powinien zawierać taki dokument?
• Czy należy podać powierzchnię, którą obejmuje barszcz? Jakie inne informacje tam zamieszczać?
• Jakie procedury należy uruchomić w momencie założenia występowania barszczu? Jaka dokumentacja jest potrzebna? Jak należy ją prowadzić? Jakie organy należy powiadomić?
• W jakiej formie należy zgłaszać zawiadomienie o występowaniu barszczu Sosnowskiego na terenie gminy?

9. Metody usuwania barszczu Sosnowskiego

• Jakie są skuteczne metody usuwania barszczu Sosnowskiego?
• Jaka metoda usuwania barszczu Sosnowskiego jest najlepsza – mechaniczna, chemiczna lub inna? Kiedy zacząć stosować pierwsze zabiegi? Czy działania (usuwanie rośliny) rozpocząć w chwili zgłoszenia jej występowania? Czy działania powinny się rozpocząć np. przed wykształceniem się nasion?
• Czy wybór metody usuwania barszczu Sosnowskiego jest uzależniony od fazy wzrostu rośliny?
• Jakie preparaty chemiczne i sprzęt do usuwania barszczu Sosnowskiego są najbardziej skuteczne?
• Czy sam roundup wystarczy do usunięcia barszczu Sosnowskiego?
• Czy należy łączyć ze sobą środki chemiczne lub mechaniczne metody usuwania barszczu Sosnowskiego?
• Czy nie usuniecie korzenia poskutkuje pojawieniem się barszczu Sosnowskiego w tym samym miejscu za rok?
• Co zrobić z barszczem, który zostanie wykopany z ziemi? Co należy z nim zrobić, aby nie zagrażał ludziom i zwierzętom?
• Do jakiej głębokości wykopać korzeń?
• Co robić jeśli co roku w tych samych miejscach pojawia się barszcz Sosnowskiego pomimo usunięcia go? Co może wpływać na to, że problem powraca?
• Czy wykaszanie barszczu razem z koszeniem traw to dobry sposób na walkę z barszczem Sosnowskiego?

10. Zlokalizowanie barszczu Sosnowskiego na terenie prywatnym – działania ze strony gminy

• Jakie powinny być działania urzędu, w przypadku, kiedy mieszkaniec gminy zgłasza możliwość występowania barszczu Sosnowskiego na terenie nienależącym do gminy?
• Po odebraniu takiego zgłoszenia przez gminę, kto powinien przeprowadzić rozpoznanie rośliny?
• Czy urząd ma niezwłocznie powiadomić właściciela o możliwości występowania barszczu Sosnowskiego na terenie należącym do niego?
• Po pozytywnym rozpoznaniu barszczu Sosnowskiego na trenie prywatnym, to gmina powinna usunąć roślinę?
• Jeżeli urząd usuwa barszcz Sosnowskiego z terenów prywatnych, to powinien otrzymać pozwolenie od właściciela?
• Kto jest odpowiedzialny za usunięcie roślin z działki prywatnej- gmina czy osoba fizyczna?
• Jeśli barszcz zostanie zgłoszony przez sąsiada, nie właściciela danej nieruchomości, to czy do uzupełnienia zgłoszenia również wzywamy tego sąsiada?
• W jakim akcie prawa miejscowego można umieścić przepis o tym, że to właściciele nieruchomości prywatnych mają obowiązek finansowania i usunięcia rośliny?
• Jakie zapisy w prawie miejscowym powinny się znaleźć, aby nakazać mieszkańcom utrzymanie nieruchomości w stanie wolnym od barszczu Sosnowskiego?
• Jak przekazać informacje mieszkańcowi, na którego polu znajduje się barszcz Sosnowskiego, że jego obowiązkiem jest jego usunięcie?
• Na jakie akty prawa można powoływać się, aby wyegzekwować usuniecie rośliny przez właścicieli nieruchomości prywatnych? Jakie przepisy prawne regulują obowiązek usuwania barszczu Sosnowskiego na terenie prywatnym przez mieszkańca?
• W jaki sposób przymusić mieszkańca do usuwania barszczu, w przypadku, gdy właściciel miejsca gdzie występuje barszcz jest przeciwny?
• Kiedy zgłaszamy stanowiska barszczu do RDOŚ? Czy oczekując na odpowiedź informujemy właściciela działki o konieczności pozbycia się rośliny?
• Jaki termin wyznaczamy właścicielowi na pozbycie się rośliny? Czy są jakieś sztywne terminy?
• Jak złożyć wniosek o zwolnieniu z działań?
• Jak postąpić w sytuacji, gdy jest brak kontaktu z właścicielem? Czy możemy wejść na teren w celu utylizacji?
• Kiedy dajemy decyzję o działaniach? Po roku, gdy brak działań?
• Jak rozumieć pojęcie „zagrożenia”? Np. na działce prywatnej, zachwaszczonej, wśród innej zabudowy jednorodzinnej rośnie barszcz? Czy możemy uznać to za zagrożenie zdrowia?
• Kiedy wydajemy decyzję o działaniach zaradczych na właściciela nieruchomości?
• Czy gmina może wejść na teren prywatny (działka zamieszkała) w celu usunięcia trującej rośliny?
• Kto ma obowiązek usuwać barszcz Sosnowskiego z poniższych terenów? Jakie zgody/dokumenty powinien otrzymać urząd w powyższych przypadkach:
  • Do Skarbu Państwa
  • z terenów kolejowych (trudno dostępnych)
  • z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym
• Jak należy postąpić w przypadku, gdy barszcz rośnie na terenie prywatnym natomiast właściciel:
• nie chce usunąć barszczu
• przebywa poza granicami kraju
• jest nie znany
• jest nieuchwytny, nie ma z nim kontaktu

11. Zlokalizowanie barszczu Sosnowskiego na terenie obojętnym ochroną przyrody– działania ze strony gminy

• Jak usuwać barszcz Sosnowskiego z terenów Natura 2000? Czy można stosować opryski chemiczne na takich terenach?
• Czy parki narodowe, krajobrazowe, obszary Natura 2000, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody to miejsca, w których niedozwolone jest stosowanie oprysków chemicznych?

12. Utylizacja barszczu Sosnowskiego

• Jak utylizować barszcz Sosnowskiego?
• Jak należy zabezpieczyć taką roślinę, aby również utylizacja przebiegała w sposób bezpieczny?
• Jak postępować z masą zieloną po koszeniu roślin przy znacznych ilościach np. 10 ha?
• Kto sprawdza likwidację barszczu?

13. Sporządzenie notatki po usunięciu barszczu Sosnowskiego

• Co powinien zawierać protokół po usunięciu barszczu Sosnowskiego? Jak prawidłowo sporządzić taki protokół?
• Czy do protokołu po usunięciu rośliny należy załączyć dokumentacje fotograficzną?
• Co powinien zawierać protokół po usunięciu rośliny przez firmę zewnętrzna? Czy taki protokół powinna sporządzić firma zewnętrzna, która usuwała roślinę?
• Czy protokół powinien być spisany również przez pracownika urzędu?

14. Ewidencja i inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego w gminie

• Czy należy ewidencjonować każdy przypadek zgłoszenia?
• Jakie dany zawrzeć w takiej ewidencji? Jak może wyglądać taka ewidencja, aby mieć łatwy dostęp do informacji dot. Barszczu Sosnowskiego w gminie?
• Czy należy ewidencjonować każde zgłoszenie, usunięcie, utylizację z podziałem na właściciela działki?
• Jeśli gmina ma informację dotyczącą barszczu z lat poprzednich, to czy powinna przekazać ją do RDOŚ, czy tylko tę z bieżących lat?
• Czy prowadzenie takiej ewidencji może pomóc w uzyskaniu dofinansowania z rożnych programów?
• Czy należy sporządzać mapki z miejscami, gdzie występował barszcz Sosnowskiego?
• W jaki sposób monitorować tereny, z których został usunięty barszcz Sosnowskiego?
• Czy należy spisać protokół pokontrolny z miejsc w których występował barszcz Sosnowskiego?
• Co ile kontrolować miejsca, w których zlokalizowana została roślina?

15. Informowanie mieszkańców gminy o problemie

• Czy należy informować mieszkańców o miejscu zlokalizowania takiej rośliny? W jaki sposób to robić?
• Jakie informację o barszczu Sosnowskiego należy przekazać mieszkańcom?
• Jakie bezpieczne domowe sposoby można polecić mieszkańcom, na których działce występuję barszcz Sosnowskiego?

16. Spadkobiercy działek na których występuje barszcz- jakie działania podjąć?

• Jak zidentyfikować spadkobiercę działki na której występuje barszcz, gdy jest on nie znany?
• Czy gmina może usunąć barszcz na terenie działki, która jest spadkiem a spadkobierca jest nieznany?
• Czy gmina może wymagać zwrócenia kosztów usuwania barszczu, jeśli właściciel zostanie zidentyfikowany?
• Kogo należy powołać do usuwania barszczu na działce, która jest spadkiem rozdzielonym na kilka osób?

17. Niezagospodarowane działki budowlane i rolne – jak urząd może reagować na skargi sąsiadów, kiedy chwasty i krzewy przechodzą na działki obok?

• Jak urząd może reagować kiedy dostaje zgłoszenie od sąsiada o tym, że działka obok jest niezagospodarowana, drzewa i krzewy przechodzą na inne działki? Jak urząd może wpłynąć na właściciela?
• Usuwanie chwastów i wykaszanie trawy - działki budowlane zarośnięte chwastami i trawą, właściciel nie kosi ich a chwasty i trawa przechodzą na działki sąsiadów - w jaki sposób przymusić taką osobę do skoszenia działki? Na jakie przepisy prawne się powołać?
• Jakie są procedury, jeżeli urząd zgłasza sprawę na policje, jako zagrożenie pożarowe? Ile trwa taka procedura?
• Czy trzeba pojechać na miejsce i ocenić zgłoszenie od sąsiadów, którzy się skarżą?
• Jak wygląda usuwanie chwastów i trawy na gruntach rolnych? Czy w tym przypadku można powołać się na przepisy prawne, aby rolnik wykosił taki teren?