Gmina (a w zasadzie jej organ wykonawczy) może dokonać podziału z urzędu w dwóch przypadkach, jeżeli jest właścicielem nieruchomości, albo jeśli ma to nastąpić na realizację celu publicznego. Przykłady celów publicznych wskazano w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Najczęściej cel publiczny wynika z planu miejscowego albo decyzji o lokalizacji celu publicznego. Niezbędna jest analiza konkretnego przypadku.